Οι «κραταιοί» τη σήμερον ημέρα influencer μπορούν να βλάψουν σοβαρά την υγεία του πληθυσμού μεταφέροντας άκρως παραπλανητικές πληροφορίες σχετικά με ιατρικά τεστ σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Instagram και το TikTok.
Αυτό έδειξε μια νέα διεθνής μελέτη που δημοσιεύθηκε στο «JAMA Network Open» και της οποίας ηγήθηκαν ειδικοί του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ.
1.000 αναρτήσεις, 5 τεστ, 200 εκ. ακόλουθοι
Οι ερευνητές ανέλυσαν περί τις 1.000 αναρτήσεις σχετικά με πέντε αμφιλεγόμενα ιατρικά διαγνωστικά τεστ τα οποία είχαν παρουσιαστεί από influencers στα social media σε σχεδόν 200 εκατομμύρια ακολούθους τους. Οπως είδαν, οι περισσότερες αναρτήσεις δεν είχαν καμία αναφορά σε επιστημονικά στοιχεία, ήταν ουσιαστικώς διαφημιστικές, συνδέονταν ξεκάθαρα με οικονομικά οφέλη ενώ δεν ανέφεραν τους πιθανούς κινδύνους των διαγνωστικών εξετάσεων.
Περιορισμένες αποδείξεις για τα οφέλη, κίνδυνος υπερδιάγνωσης
Ποιες ήταν όμως οι ιατρικές εξετάσεις που παρουσίαζαν οι influencers; Περιελάμβαναν την ολόσωμη μαγνητική τομογραφία, τη γενετική εξέταση η οποία εντοπίζει πρώιμα σημάδια 50 καρκίνων, τα τεστ αίματος για έλεγχο των επιπέδων τεστοστερόνης, το τεστ της αντιμυλλερίου ορμόνης (ΑΜΗ) η οποία δείχνει τα αποθέματα ωαρίων των γυναικών και το τεστ του μικροβιώματος του εντέρου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτά τα τεστ συνδέονται με περιορισμένες αποδείξεις σχετικά με τα οφέλη τους και μπορούν να οδηγήσουν σε υπερδιάγνωση.
Τεστ άχρηστα για τους περισσότερους ανθρώπους
«Η συντριπτική πλειονότητα των αναρτήσεων που μελετήσαμε ήταν άκρως παραπλανητικές» ανέφερε η δρ Μπρουκ Νίκελ, επικεφαλής της μελέτης από τη Σχολή Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ και προσέθεσε: «Παρουσιάζονται με τον μανδύα της πρώιμης διάγνωσης, ως ένας τρόπος για να πάρουν οι άνθρωποι στα χέρια τους τον έλεγχο της υγείας τους. Το πρόβλημα είναι ότι αυτού του είδους τα τεστ είναι άχρηστα για τους περισσότερους ανθρώπους ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις τα επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά τους είναι αδύναμα».
Το 85% δεν έκανε αναφορά στους πιθανούς κινδύνους
Με βάση τη μελέτη, το 85% των αναρτήσεων δεν έκαναν καμία αναφορά σε πιθανά μειονεκτήματα ή κινδύνους των τεστ. «Αυτού του είδους τα τεστ μπορούν να οδηγήσουν υγιή άτομα σε άχρηστες διαγνώσεις και σε άχρηστες θεραπείες καθώς και να επηρεάσουν την ψυχική υγεία τους» σημείωσε η δρ Νίκελ.
Αχρείαστες και ακριβές παρεμβάσεις αύξησης της γονιμότητας
Η ειδικός παρέθεσε συγκεκριμένα παραδείγματα. Ενα από αυτά αφορούσε το τεστ αποθεμάτων ωαρίων (ΑΜΗ τεστ). «Διαφημίζεται από influencers στις γυναίκες ως μια μέθοδος μέτρησης της γονιμότητάς τους, ωστόσο οι ειδικοί δεν το θεωρούν αξιόπιστο. Υπάρχει ανησυχία ότι ένα κακό αποτέλεσμα του τεστ, το οποίο δεν θα περιλαμβάνεται στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου θέματος υγείας, μπορεί να οδηγήσει ορισμένες γυναίκες σε άχρηστες και ακριβές παρεμβάσεις αύξησης της γονιμότητας».
Αγνωστοι οι κίνδυνοι της θεραπείας υποκατάστασης της τεστοστερόνης
Ενα άλλο παράδειγμα πολυδιαφημισμένου ιατρικού τεστ στο οποίο στάθηκε η δρ Νίκελ ήταν αυτό της μέτρησης της τεστοστερόνης. «Διαφημίζεται στους άνδρες με χρήση τακτικών που προκαλούν φόβο προκειμένου να τους προωθηθούν στη συνέχεια συμπληρώματα τεστοστερόνης τα οποία ισχυρίζονται ότι βελτιώνουν τη σεξουαλική επίδοση και την αρρενωπότητα. Αυτό είναι επικίνδυνο καθώς η μακροπρόθεσμη ασφάλεια της θεραπείας υποκατάστασης της τεστοστερόνης στην καρδιαγγειακή υγεία και τη θνησιμότητα παραμένει άγνωστη».
Οι μισές αλήθειες είναι ψέματα
Η ερευνήτρια τόνισε ότι οι influencers που προωθούν τέτοιου είδους τεστ συνηθίζουν να αναφέρουν ότι η γνώση είναι δύναμη. «Ωστόσο οι περισσότερες πληροφορίες που παραθέτουν είναι προσεκτικά επιλεγμένες. Σε ό,τι αφορά την υγεία είναι σημαντικό να έχουμε την πλήρη εικόνα – οι μισές αλήθειες είναι συχνά ψέματα».
Τα ανησυχητικά ποσοστά
Συγκεκριμένα σύμφωνα με τα ευρήματα, με βάση την ανάλυση 982 posts στο Instagram και στο TikTok:
- Το 87% παρουσίαζαν τα οφέλη των τεστ αλλά μόνο το 15% ανέφεραν πιθανές βλάβες.
- Μόνο το 6% ανέφερε τον κίνδυνο υπερδιάγνωσης ή άχρηστων θεραπειών.
- Μόλις το 6% ανέφερε επιστημονικά στοιχεία ενώ το 34% βασιζόταν σε προσωπικές ιστορίες για την προώθηση των τεστ.
- 68% των influencers και άλλων κατόχων των λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν οικονομικά οφέλη από τη διαφήμιση των τεστ.
«Υπόνομος» ιατρικής παραπληροφόρησης
Ο δρ Ρέι Μόινιχαν, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μποντ στο Κουίνσλαντ της Αυστραλίας που συμμετείχε στη μελέτη τόνισε ότι «τα νέα ευρήματα μαρτυρούν πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας ανοιχτός ‘υπόνομος’ ιατρικής παραπληροφόρησης. Πρόκειται για μια κρίση δημόσιας υγείας η οποία ενισχύει την υπερδιάγνωση και απειλεί τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας».
Λεπτομερής ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε πάντως ότι οι αναρτήσεις από γιατρούς, όσες βασίζονταν σε επιστημονικά δεδομένα καθώς και οι αναρτήσεις από influencers που δεν είχαν οικονομικό συμφέρον από την παρουσίαση των διαγνωστικών τεστ, έτειναν να είναι συνολικά πιο ισορροπημένες.
Επείγουσα η ανάγκη αυστηρότερων κανονισμών
Η ερευνητική ομάδα εξετάζει τώρα πιθανούς τρόπους για καλύτερο έλεγχο αυτού του είδους της ιατρικής παραπληροφόρησης στα social media. «Με δεδομένο ότι οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Instagram απομακρύνονται από τον έλεγχο της εγκυρότητας του περιεχομένου τους, η ανάγκη για αυστηρότερους κανονισμούς που θα προλαμβάνουν την παραπληροφόρηση για ιατρικά θέματα λαμβάνει επείγουσες διαστάσεις» σημείωσε ο δρ Τζος Ζάντρο, κύριος ερευνητής της νέας μελέτης από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ.
Ιδού πέντε κοινά αμφιλεγόμενα τεστ που περιλαμβάνονταν στις αναρτήσεις σε Instagram και TikTok τις οποίες ανέλυσαν οι ερευνητές:
Ολόσωμη μαγνητική τομογραφία
Ισχυρισμός σχετικά με το ότι διαγιγνώσκει ως και 500 νόσους. Ωστόσο δεν υπάρχουν αποδείξεις σχετικά με οφέλη για τα υγιή άτομα ενώ υφίσταται αληθινός κίνδυνος για άχρηστες διαγνώσεις και θεραπείες.
Τεστ πρώιμης διάγνωσης πολλών καρκίνων
Αναφέρεται ότι αυτά τα τεστ διαγιγνώσκουν περισσότερους από 50 καρκίνους σε πρώιμο στάδιο, ωστόσο οι σχετικές κλινικές δοκιμές βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη. Μέχρι στιγμής πάντως δεν υπάρχουν αποδείξεις για το ότι τα οφέλη από τον έλεγχο του υγιούς πληθυσμού θα είναι περισσότερα από τις βλάβες που μπορούν να προκαλέσουν οι άχρηστες διαγνώσεις.
Τεστ αντιμυλλέριου ορμόνης (AMH test)
Παρότι είναι χρήσιμη για ορισμένες γυναίκες, αυτή η εξέταση προωθείται εσφαλμένα σε υγιείς γυναίκες ως τεστ γονιμότητας με κίνδυνο τα αποτελέσματα να οδηγήσουν σε άχρηστες και ακριβές θεραπείες για την υπογονιμότητα.
Τεστ για το μικροβίωμα του εντέρου
Αυτού του είδους τα τεστ υπόσχονται συνολική καλή υγεία μέσω της πρώιμης ανίχνευσης πλήθους προβλημάτων – από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ως την κατάθλιψη – χωρίς να υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για τα οφέλη τους. Την ίδια στιγμή εκφράζονται φόβοι σχετικά με το ότι τα αποτελέσματα μπορούν να οδηγήσουν σε άχρηστες θεραπείες και πιθανές βλάβες.
Τεστ τεστοστερόνης
Δεν υπάρχουν αποδείξεις σχετικά με οφέλη από τον έλεγχο υγιών ανδρών ενώ παράλληλα ελλοχεύει ο κίνδυνος κατάχρησης θεραπειών. Επιπλέον δεν έχει ακόμη αποδειχθεί η μακροπρόθεσμη ασφάλεια της θεραπείας υποκατάστασης τεστοστερόνης σε ό,τι αφορά τα καρδιαγγειακά επεισόδια και τους πρόωρους θανάτους.
Πηγή: To Βήμα
Πηγή: www.in.gr
