-GPT: Τι είναι αυτό που σε προβληματίζει;
-Χρήστης: Φοβάμαι πως δεν μου αρέσει πλέον η δουλειά μου, παθαίνω κρίσεις πανικού, βιώνω πολύ έντονο άγχος κλπ.
-GPT: Καταλαβαίνω, τι είναι αυτό που θεωρείς ότι σου προκαλεί αυτά τα συναισθήματα;
Κάπως έτσι ξεκινάει μια κουβέντα που θα συνέβαινε παραδοσιακά σε κάποιο δωμάτιο ψυχολόγου και που θα κατέληγε σε μια οικονομική ανταλλαγή των 50 ευρώ -και άνω- μόνο που η συγκεκριμένη υπάρχει στο πλαίσιο του διαδικτύου και είναι δωρεάν. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με στοιχεία του NIH, του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας της Αμερικής, περίπου το 60% των χρηστών των μηχανών της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης, χρησιμοποιούν αυτά τα προγράμματα για ψυχική υποστήριξη, ενώ έως και το 47%, ως προσωπικούς θεραπευτές τους.
Μπορεί όμως ένα πρόγραμμα που μαθαίνει να μιμείται την ανθρώπινη νοημοσύνη να παράσχει συμβουλές ικανές και αποτελεσματικές, τόσο ώστε να μας βγάλουν από το συναισθηματικό μας αδιέξοδο; Με πιο απλά λόγια μπορεί τελικά το AI να αντικαταστήσει τον θεραπευτή μας;
Η δωρεάν “ψυχανάλυση” με τεχνητή νοημοσύνη κάνει θραύση
Photo: pexels
AI σε χρέη ψυχοθεραπευτή
Η άνοδος των chatbots με τεχνητή νοημοσύνη έχει φέρει επανάσταση σε πολλούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής υγείας. Τα AI chatbots που έχουν σχεδιαστεί για θεραπεία, όπως τα Woebot, Wysa και Replika, έχουν κερδίσει δημοτικότητα ως προσβάσιμες, προσιτές και χωρίς στίγμα εναλλακτικές λύσεις στην παραδοσιακή θεραπεία. Αυτά τα προγράμματα με βάση την ΤΝ χρησιμοποιούν την επεξεργασία φυσικής γλώσσας (NLP) και τη μηχανική μάθηση για να παρέχουν συναισθηματική υποστήριξη, να προτείνουν μηχανισμούς αντιμετώπισης και να καθοδηγούν τους χρήστες μέσω τεχνικών γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας (CBT).
Τα πλεονεκτήματά τους είναι αρκετά και συμπεριλαμβάνουν:
–Προσβασιμότητα και ευκολία: Τα AI chatbots θεραπείας είναι διαθέσιμα 24 ώρες το 24ωρο, επιτρέποντας στους χρήστες να ζητούν υποστήριξη οποτεδήποτε και οπουδήποτε. Σε αντίθεση με τους ανθρώπινους θεραπευτές, δεν απαιτούν ραντεβού και μπορούν να παρέχουν άμεσες απαντήσεις.
–Προσιτά: Η παραδοσιακή θεραπεία μπορεί να είναι ακριβή, με το κόστος συνεδρίας να κυμαίνεται από 50 έως 200 ευρώ ανά ώρα, ανάλογα με την τοποθεσία και την εξειδίκευση. Τα AI chatbots παρέχουν δωρεάν ή χαμηλού κόστους εναλλακτικές λύσεις, καθιστώντας την υποστήριξη της ψυχικής υγείας ευρύτερα προσβάσιμη.
–Ανωνυμία και εξάλειψη στίγματος: Πολλά άτομα διστάζουν να αναζητήσουν θεραπεία λόγω του στίγματος ή του φόβου της κρίσης. Τα chatbots επιτρέπουν στους χρήστες να συζητούν τα συναισθήματά τους ανώνυμα, γεγονός που μπορεί να τους ενθαρρύνει να ανοιχτούν για τις ανησυχίες τους σχετικά με την ψυχική υγεία.
–Συνέπεια στις απαντήσεις: Τα AI chatbots παρέχουν τυποποιημένες θεραπευτικές συμβουλές με βάση καθιερωμένες ψυχολογικές αρχές. Σε αντίθεση με τους ανθρώπινους θεραπευτές, δεν βιώνουν κόπωση, προκατάληψη ή διακυμάνσεις της διάθεσης που μπορεί να επηρεάσουν τις αλληλεπιδράσεις.
–Συλλογή δεδομένων: Η ΤΝ μπορεί να αναλύσει τεράστιες ποσότητες δεδομένων χρηστών για τον εντοπισμό μοτίβων, την αναγνώριση πρώιμων σημείων δυσφορίας και την ανάλογη προσαρμογή των απαντήσεων, βελτιώνοντας δυνητικά τις παρεμβάσεις ψυχικής υγείας.
Chatbots vs Ψυχολόγοι
Ο Dr. Daniel Kimmel, ψυχίατρος και επίκουρος καθηγητής κλινικής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, πειραματίστηκε με τη θεραπεία ChatGPT τον Μάιο του 2023, δίνοντας στο chatbot έναν υποθετικό ασθενή και συγκρίνοντας τις απαντήσεις με το τι θα συμβούλευε ο ίδιος τον θεραπευόμενο. Ο Kimmel, δήλωσε στο CNN ότι το chatbot «έκανε εκπληκτικά καλή δουλειά στο να ακούγεται σαν θεραπευτής και να χρησιμοποιεί πολλές από τις τεχνικές που θα χρησιμοποιούσε ένας επαγγελματίας”. Αυτό που έλειπε ωστόσο ήταν η περιέργεια που θα μπορούσε να έχει ένας ανθρώπινος ψυχοθεραπευτής, κάνοντας ερωτήσεις που πηγαίνουν λίγο βαθύτερα από αυτά που λέει αρχικά ο θεραπευόμενος και που «συνδέουν τις “τελείες” κάτω από την επιφάνεια», πρόσθεσε.
Μπορεί λοιπόν τα chatbots να προσφέρουν μια γρήγορη και σημαντικά φθηνότερη λύση στην θεραπεία, ωστόσο από ότι φαίνεται, παρά τα οφέλη αυτά, έχουν σημαντικούς περιορισμούς. Ενώ η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μιμηθεί την ανθρώπινη συνομιλία και να παρέχει παρηγορητικά λόγια, δεν διαθέτει πραγματική συναισθηματική νοημοσύνη και την ικανότητα να ενστερνίζεται βαθιά τα ανθρώπινα συναισθήματα. Η θεραπευτική σχέση λοιπόν που χτίζεται πάνω στην ενσυναίσθηση, ένα κρίσιμο στοιχείο της αποτελεσματικής θεραπείας, απουσιάζει από τις αλληλεπιδράσεις της ΤΝ. Ό,τι και να πάρουμε δηλαδή πίσω ως απάντηση, δεν είναι ικανό να ξεπεράσει το γεγονός ότι προέρχεται από έναν υπολογιστή που λειτουργεί με αλγόριθμο.
Η δωρεάν “ψυχανάλυση” με τεχνητή νοημοσύνη κάνει θραύση
Photo: pexels
Τα AI chatbots είναι προγραμματισμένα να αναγνωρίζουν μοτίβα στο κείμενο, αλλά μπορεί να δυσκολεύονται με τις αποχρώσεις της ανθρώπινης επικοινωνίας, τον σαρκασμό ή τις βαθιά προσωπικές εμπειρίες που απαιτούν ανθρώπινη διαίσθηση και πολιτισμική κατανόηση. Επιπλέον, τα AI chatbots δεν είναι αδειοδοτημένοι επαγγελματίες και δεν μπορούν σε καμία περίπτωση, να διαγνώσουν ή να θεραπεύσουν σοβαρές καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως η σχιζοφρένεια, η διπολική διαταραχή ή η σοβαρή κατάθλιψη. Μπορούν να προσφέρουν γενική καθοδήγηση, ναι, αλλά δεν έχουν την ικανότητα να παρέχουν εξατομικευμένες κλινικές παρεμβάσεις.
Επιπλέον, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι αλάνθαστη και βασίζεται σε αλγορίθμους και προγραμματισμένες απαντήσεις, οι οποίες μπορεί μερικές φορές να οδηγούν σε ακατάλληλες προτάσεις ή να αποτυγχάνουν να κλιμακώσουν κρίσιμες καταστάσεις όταν είναι απαραίτητο. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στη θεραπεία εγείρει τελικά ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των δεδομένων και την προστασία της ιδιωτικής ζωής, καθώς οι ευαίσθητες πληροφορίες ψυχικής υγείας των χρηστών θα μπορούσαν να τεθούν σε κίνδυνο, εάν δεν προστατεύονται κατάλληλα.
Το μέλλον της ψυχικής υγείας
Ενώ τα chatbots AI προσφέρουν μια πολλά υποσχόμενη υποστήριξη για τη φροντίδα της ψυχικής υγείας, είναι απίθανο να αντικαταστήσουν τους πραγματικούς ψυχολόγους. Αντιθέτως, το μέλλον της φροντίδας ψυχικής υγείας μπορεί να περιλαμβάνει ένα υβριδικό μοντέλο όπου η ΤΝ συμπληρώνει τους ανθρώπινους θεραπευτές. Το ΑΙ μπορεί να βοηθήσει με προκαταρκτικές εξετάσεις, να παρέχει συνεχή υποστήριξη μεταξύ των θεραπευτικών συνεδριών και να βοηθήσει τα άτομα να διαχειριστούν ήπιες έως μέτριες ανησυχίες ψυχικής υγείας. Ωστόσο, οι ανθρώπινοι ψυχολόγοι παραμένουν αναντικατάστατοι για βαθιές θεραπευτικές σχέσεις, κλινικές διαγνώσεις και σύνθετες συναισθηματικές παρεμβάσεις.
Τελικά, τα chatbots μπορούν να χρησιμεύσουν ως πολύτιμα εργαλεία για την επέκταση της προσβασιμότητας στην ψυχική υγεία, αλλά ο ρόλος των ανθρώπινων θεραπευτών παραμένει ουσιαστικός. Αντί λοιπόν να βλέπουμε την ΤΝ ως αντικαταστάτη, ίσως είναι προτιμότερο να την δούμε σαν ένα εργαλείο που μπορεί να αποτελέσει για την ώρα ένα έναυσμα για να μεταβούμε στην παραδοσιακή θεραπεία. Σκεφτείτε καλύτερα, ότι για να περνάμε ώρα συνομιλώντας με ένα μποτ για το συναισθηματικό μας αδιέξοδο, μάλλον θα έχουμε ανάγκη να συζητήσουμε αυτά τα θέματα πολύ πιο βαθιά και επισταμένα από ότι φτάνει το πληκτρολόγιο και η οθόνη μας, για να τα λύσουμε.
www.newmoney.gr
Πηγή: www.protothema.gr
