Ο «εμποδιστής αντικυκλώνας» και ο… μπάστακας: Μετεωρολόγοι εξηγούν την «εμμονή» μας με τον καιρό

«Alexandros», «Bora», «Μπάλλος». Αυτά είναι ορισμένα από τα ονόματα που έχουν δοθεί σε κακοκαιρίες που επηρέασαν την Ελλάδα, ενώ όροι όπως «εμποδιστής αντικυκλώνας», «ψυχρή λίμνη» και «καιρός τύπου Π» ακούγονται όλο και συχνότερα στα μετεωρολογικά δελτία.

Γιατί, όμως, δεν μένουμε απλά στο να πούμε ότι «έρχεται κακοκαιρία» και περιγράφουμε με επιστημονικούς όρους τα έντονα καιρικά φαινόμενα;

Τι είναι αυτό που καθορίζει αν θα δοθεί όνομα σε μια κακοκαιρία και πώς επιλέγονται τελικά οι ονομασίες αυτές;

Μετεωρολόγοι εξηγούν στο CNN Greece γιατί τα τελευταία χρόνια «κατακλυζόμαστε» από πληροφορίες για τα καιρικά φαινόμενα με τη χρήση, μάλιστα, επιστημονικής ορολογίας, ενώ μία αναζήτηση στο διαδίκτυο συνήθως θα φέρει πίσω μία «επώνυμη» κακοκαιρία.

Για λόγους εντυπωσιασμού

«Κακοκαιρίες υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν», λέει ο διευθυντής της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, Θεόδωρος Κολυδάς.

«Δεν υπάρχει αύξηση στη συχνότητα των φαινομένων. Διαχρονικά είχαμε χιονοπτώσεις, με μεγάλους χιονιάδες τις δεκαετίες ’60-’70. Στη συνέχεια, υπήρξε ηρεμία με ένα ξέσπασμα τον Μάρτιο του 1987, ενώ στις αρχές του 21ου αιώνα είχαμε διαδοχικούς χιονιάδες. Όλα φυσιολογικά, όπως και η προ ημερών κακοκαιρία. Επειδή, όμως, ανέβηκε πολύ γρήγορα η είδηση, πήρε διαστάσεις που δεν αντιστοιχούσαν στην πραγματικότητα», εξηγεί.

«Τα μέσα ενημέρωσης, πήραν μια-δυο λέξεις για να εντυπωσιάσουν το κοινό, δημιουργώντας, όμως, πανικό και άγχος στον κόσμο για κάτι που ήταν απόλυτα φυσιολογικό. Η είδηση λειτούργησε σαν χιονόμπαλα. Αν ρίξεις μία χιονόμπαλα στην κορυφή του βουνού, θα έχει γίνει χιονοστιβάδα όταν φτάσει στην πεδιάδα», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Κολυδάς.

Για την καλύτερη ενημέρωση του κοινού

«Η ονοματοδοσία σε κακοκαιρίες γίνεται για να προσέξει το κοινό, για να επικοινωνηθεί καλύτερα η ένταση των καιρικών φαινομένων που αναμένεται να επηρεάσουν μεγάλο μέρος της χώρας και να έχουν σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις», δηλώνει στο CNN Greece ο διευθυντής ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Κώστας Λαγουβάρδος.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο γνωστός μετεωρολόγος, Τάσος Αρνιακός.

«Όταν υπάρχει κίνδυνος σε υποδομές και ανθρώπινες ζωές από μεγάλες κακοκαιρίες, δίνεται όνομα για να ενημερωθεί ο κόσμος», λέει ο ίδιος στο CNN Greece.

Πώς ξεκίνησε η ονοματοδοσία των κακοκαιριών

Η ιδέα της ονοματοδοσίας των μετεωρολογικών συστημάτων στην Ευρώπη ξεκίνησε το 1995 από την ομάδα προγνωστών καιρού (WGCEF) των μετεωρολογικών υπηρεσιών. Η ομάδα εντάχθηκε το 2013 στον επίσημο φορέα των Εθνικών Μετεωρολογικών Υπηρεσιών (Eumetnet) με σκοπό τις διακρατικές συνεργασίες.

Όμως, επειδή υπήρχαν περιπτώσεις που για το ίδιο μετεωρολογικό σύστημα υπήρχαν πολλές διαφορετικές ονομασίες με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση στο κοινό, αποφασίστηκε η δημιουργία υπο-ομάδων για καλύτερο συντονισμό.

Ως εκ τούτου, από την 1^η Οκτωβρίου 2021, η ΕΜΥ (Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία) εντάχθηκε στην Ομάδα της Ανατολικής Μεσογείου και συνεργάζεται με τις Μετεωρολογικές Υπηρεσίες Κύπρου και Ισραήλ με σκοπό τη ροή πληροφοριών για θέματα καιρού και την εξέλιξη της κίνησης των συστημάτων που επηρεάζουν την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Τον Σεπτέμβριο του 2024, η Ομάδα της Ανατολικής Μεσογείου έδωσε στη δημοσιότητα τα ονόματα που επέλεξε για τις κακοκαιρίες που είναι πιθανό να πλήξουν τις περιοχές αρμοδιότητάς τους για την περίοδο 2024-2025.

Τα ονόματα με αλφαβητική σειρά:

• Alexandros
• Bora
• Coral
• Daphne
• Ermis
• Frida
• Gerasimos
• Hemera
• Ido
• Julia
• Kiniras
• Lea
• Marinos
• Nestor
• Ofek
• Pelagia
• Qesem
• Roni
• Solon
• Tria
• Uri
• Valeria
• Yam
• Zoe

Δελτίο καιρού για… γνώστες

Γιατί όλο και συχνότερα ακούμε και διαβάζουμε επιστημονικούς όρους σε ειδήσεις που αφορούν τον καιρό;

«Πλέον έχουμε τον τρόπο να μεταφέρουμε την πληροφορία. Χάρη στις τεχνολογικές δυνατότητες, μπορούμε να απεικονίσουμε τα καιρικά φαινόμενα και ο κόσμος να καταλάβει για τι πράγμα μιλάμε όταν αναφερόμαστε, για παράδειγμα, σε “αντικυκλώνα” ή στο φαινόμενο της “ψυχρής λίμνης”. Βέβαια, η υπερβολική χρήση εξειδικευμένων όρων ή χρήση δήθεν μετεωρολογικών όρων μόνο κακό κάνουν. Έχουμε ακούσει και έχουμε δει να αναπαράγονται από τα μέσα όροι όπως “ατμοσφαιρικά βουνά” ή “κακοκαιρία μπάστακας” που φυσικά δεν υπάρχουν στην επιστήμη της μετεωρολογίας και αυτό είναι απολύτως λάθος», δηλώνει στο CNN Greece ο Κ. Λαγουβάρδος.

Από την πλευρά του ο κ. Τάσος Αρνιακός, διαφωνεί με τη χρήση επιστημονικών όρων.

«Κάποιοι συνάδελφοι επιλέγουν να χρησιμοποιούν εκφράσεις και όρους που εντυπωσιάζουν και προκαλούν προβληματισμό στο κοινό. Κυρίως νέοι συνάδελφοι που χρησιμοποιούν τους όρους που μαθαίνουν στο πανεπιστήμιο χωρίς να προσπαθούν να τους εξηγήσουν.

Υπάρχουν συνέδρια, στα οποία οι επιστήμονες μπορούν να μιλούν με εξειδικευμένους όρους. Εγώ προσπαθώ να μην μπερδεύω τον κόσμο που με ακούει. Θεωρώ ότι ο μετεωρολόγος πρέπει να είναι κατανοητός και χρήσιμος» καταλήγει ο κ. Αρνιακός.