Ουγγαρία: Οι δικαστές αγωνίζονται για ανεξαρτησία

Η Αντριέν Λάτσο ήταν δικαστικός στη Βουδαπέστη. Παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την παρέμβαση της κυβέρνησης και τώρα ως δικηγόρος αγωνίζεται για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.Ένα κομψό γραφείο στο 12ο διαμέρισμα της Βουδαπέστης. Είναι καλαίσθητα επιπλωμένο, πίνακες κρέμονται στους διακριτικούς σκούρους γκρι τοίχους, στο γραφείο δίπλα στον μοντέρνο υπολογιστή υπάρχει μια γυάλινη πλακέτα – ένα βραβείο από την ένωση Mensa HungarIQa για εξαιρετικά ταλαντούχους ανθρώπους. Σε αυτό το γραφείο εργάζεται η δικηγόρος Αντριέν Λάτσο.

Αν και έγινε μόλις πρόσφατα δικηγόρος, στα 50 και κάτι της είναι σήμερα μία από τις πιο διακεκριμένες γυναίκες δικηγόρους στην Ουγγαρία. Έγινε γνωστή στα τέλη Νοεμβρίου 2024, όταν, μετά από 24 χρόνια ως δικαστής, δήλωσε σε δημόσια ανάρτηση στο Facebook ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το να εγκαταλείψει το επάγγελμα του δικαστή.

Σε συνέντευξή της στην DW δηλώνει: «Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχει καταργηθεί στην Ουγγαρία».

Το δικαστικό σύστημα της Ουγγαρίας «βράζει» εδώ και πολύ καιρό. Ωστόσο, λίγες συγκεκριμένες πληροφορίες διαρρέουν σχετικά με τις εσωτερικές συγκρούσεις. Είναι ασυνήθιστο για κάποιον να μιλάει τόσο ανοιχτά όσο η Λάτσο. Και όμως δεν είναι η μόνη.

Στα τέλη Φεβρουαρίου του 2025, εκατοντάδες δικαστές διαδήλωσαν μπροστά από το υπουργείο Δικαιοσύνης στην κεντρική πλατεία Κόσουτ της Βουδαπέστης, μαζί με συγγενείς και υποστηρικτές. Κάτι τέτοιο δεν έχει ξαναγίνει στην Ουγγαρία και παραμένει σπάνιο και αλλού στην Ευρώπη, όπως πριν από μερικά χρόνια στην Πολωνία. Οι δικαστές βγήκαν στους δρόμους υπέρ της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Ζήτησαν επίσης αυξήσεις μισθών, καθώς οι δικαστικοί υπάλληλοι της Ουγγαρίας είναι από τους χαμηλότερα αμειβόμενους στην Ευρώπη.

Δικαστές σε «μαύρη λίστα»;

Το να βγεις στους δρόμους στην Ουγγαρία ενάντια στο σύστημα του πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν δεν απαιτεί μόνο μεγάλο θάρρος γενικά, καθώς ρισκάρεις τη δουλειά σου και τις προοπτικές καριέρας σου. Στην περίπτωση των δικαστών, ήταν ακόμα χειρότερο – ένας γνωστός και ιδιαίτερα αγενής δημοσιογράφος που πρόσκειται στην κυβέρνηση, ο φίλος του Όρμπαν, Τσολτ Μπάιερ, είχε ζητήσει να καταρτιστεί κατά την προετοιμασία του συλλαλητηρίου μια λίστα με τα ονόματα όλων όσων θα διαδήλωναν.

Μεταξύ των διαδηλωτών ήταν και η Αντριέν Λάτσο. Το γεγονός ότι τόσοι πολλοί ατρόμητοι άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους παρά το «κάλεσμα για λίστα» δείχνει πόσο μεγάλη είναι η δυσαρέσκεια μεταξύ των 2.600 δικαστών στην Ουγγαρία: «Γνωρίζω πολλούς που σκέφτονται όπως εγώ, αλλά προσπαθούν να συμπεριφέρονται σαν να δικάζουν στο κενό. Είναι η δουλειά τους και αγαπούν τη δουλειά τους, οπότε προσπαθούν να επιβιώσουν».

Η ίδια έδωσε επίσης χρόνια εσωτερικές μάχες. Είχε για πρώτη φορά την αίσθηση ότι κάτι δεν πήγαινε καλά το 2012. Εκείνη την εποχή, η κυβέρνηση Όρμπαν εισήγαγε την αναγκαστική συνταξιοδότηση των δικαστών. Εκατοντάδες έμπειροι δικαστές ηλικίας μεταξύ 62 και 70 ετών που κατείχαν ηγετικές θέσεις αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από τα δικαστήρια. «Αυτό δημιούργησε αβεβαιότητα στον θεσμό και οι νεότεροι δικαστές ανταμείφθηκαν αναλαμβάνοντας αυτές τις θέσεις».

Παρόλο που η κυβέρνηση Όρμπαν απέσυρε τον κανονισμό υπό την πίεση των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων το 2013, πολλοί συνταξιούχοι δικαστές δεν επέστρεψαν στις προηγούμενες θέσεις τους – για πολλούς ήταν πολύ αργά. «Επομένως, η κυβέρνηση πέτυχε τον στόχο της», λέει η Λάτσο.

Έλλειψη τεχνογνωσίας και εμπειρίας

Έκτοτε, ιδίως τα τελευταία πέντε με έξι χρόνια, η πίεση στα δικαστήρια έχει αυξηθεί, λέει η πρώην δικαστής. «Δεν είναι ότι κάποιος τηλεφωνεί σε έναν δικαστή που εκδικάζει μια πολιτικά ευαίσθητη υπόθεση και του λέει ποια απόφαση αναμένεται. Αντίθετα, οι δικαστές βιώνουν ότι κάποιοι ανεβαίνουν πιο γρήγορα στην ιεραρχία, ενώ άλλοι μένουν πίσω. Όσοι λαμβάνουν αποφάσεις που ικανοποιούν την κυβέρνηση προχωρούν πιο γρήγορα».

Η πρώην δικαστής βλέπει την Curia, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ουγγαρίας, ως εξέχον παράδειγμα. Εκεί εργάζονται πολλοί δικαστές που στερούνται επαγγελματικής εξειδίκευσης και εμπειρίας. Για παράδειγμα, ο πρόεδρος της Curia διορίστηκε χωρίς να έχει εργαστεί ποτέ ως δικαστής – με άλλα λόγια, με πολιτικά κριτήρια, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στο έργο του.

Το παράδειγμα μιας δίκης στα μέσα ενημέρωσης πέρυσι δείχνει πώς ο Όρμπαν και ο μηχανισμός του χρησιμοποιούν μια πειθήνια δικαστική εξουσία, συμπεριλαμβανομένων κυρίως θεσμών όπως η Curia: εκείνη την εποχή, ο διευθύνων σύμβουλος της αυστριακής αλυσίδας σούπερ μάρκετ Spar δήλωσε σε εφημερίδα ότι ο Βίκτορ Όρμπαν τον είχε συμβουλεύσει να δώσει σε έναν συγγενή του μερίδιο στη θυγατρική της ουγγρικής Spar. Πολλά ουγγρικά μέσα ενημέρωσης αναφέρθηκαν στο άρθρο. Ο πρωθυπουργός μήνυσε στη συνέχεια όλα τα ουγγρικά μέσα ενημέρωσης που είχαν αναφερθεί στο θέμα, αλλά έχασε σε πρώτο βαθμό. Στη συνέχεια, δύο εφημερίδες έχασαν την έφεση ενώπιον της Curia. Ο λόγος: θα έπρεπε να είχαν ελέγξει αν οι δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου της Spar ήταν αληθείς.

Διεθνής υποστήριξη

Μένει να δούμε αν η πρώτη δημόσια διαμαρτυρία των Ούγγρων δικαστών θα αλλάξει την κατάσταση στο δικαστικό σώμα. Ωστόσο, υπάρχει ήδη ευρεία διεθνής υποστήριξη για το κίνημα διαμαρτυρίας. Για παράδειγμα, ο πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Δικαστών, Ντούρο Σέσσα, μίλησε επίσης στη συγκέντρωση στα τέλη Φεβρουαρίου. Στο πλαίσιο της διαμάχης για τις ελλείψεις στο ουγγρικό δικαστικό σύστημα, η ΕΕ έχει επίσης παγώσει τη χρηματοδότηση για την Ουγγαρία εδώ και αρκετό καιρό.

Η Λάτσο καταλήγει σε ένα σκληρό και ξεκάθαρο συμπέρασμα: «Το κράτος δικαίου δεν υφίσταται πλέον όσον αφορά το δικαστικό σώμα στην Ουγγαρία, καθώς η οργανωτική ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος έχει καταργηθεί. Ακόμα και η ατομική ανεξαρτησία των δικαστών τίθεται σε σοβαρό κίνδυνο. Και αυτό σημαίνει: χωρίς ανεξάρτητη δικαιοσύνη, δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός προστασίας για τους Ούγγρους πολίτες».

Προσωπικά, η Λάτσο είναι ευτυχής που μπορεί να εργαστεί ως δικηγόρος. Επίσης, δεν φοβάται τις συκοφαντίες εναντίον της ίδιας ή της οικογένειάς της. Αλλά το να είναι δικηγόρος είναι μόνο ένα υποκατάστατο για αυτό που πραγματικά ήθελε να κάνει. «Το να είμαι δικαστής ήταν η δουλειά των ονείρων μου και θα ήθελα πολύ να συνταξιοδοτηθώ ως δικαστής. Αλλά αυτό δεν ήταν πλέον εφικτό».

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.