Επί μήνες το drone κατέγραφε κάθε βήμα της κατασκευής, από τα θεμέλια έως τη σκυροδέτηση των τελευταίων ορόφων, κατόπιν το πώς ο γυμνός σκελετός από μπετόν ενδύθηκε την τοιχοποιία, πώς ανυψώθηκε το έμβολο του ανελκυστήρα αρκετές δεκάδες μέτρα πάνω από το έδαφος ώστε να τοποθετηθεί στο φρεάτιο κ.λπ. Το υλικό προοριζόταν εξαρχής για προσωπική χρήση, σαν αναμνηστικό, εν είδει μικρού ντοκιμαντέρ, τύπου timelapse, με πρωταγωνιστή ένα κτίριο.
Αίφνης, όμως, καθώς πλησίαζε η εκατοστή λήψη, η οθόνη του τηλεχειριστηρίου μαύρισε. Το drone ανταποκρινόταν στις εντολές του τηλεχειριστηρίου, οι έλικες λειτουργούσαν κανονικά και δεν υπήρχε τίποτα που να τον εμποδίζει να απογειωθεί και να πετάξει – εκτός από ένα μήνυμα: «Νομαρχία Αθήνας. 1. Πιστοποίηση χειριστή. 2. Αναγνωριστικά αεροσκάφους».
Αν εξαιρεθεί η αναφορά σε «νομαρχία», μια έννοια που έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την «περιφέρεια», η κάμερα του drone ήταν εντελώς μπλοκαρισμένη. Κάποιος εποπτικός φορέας, ενδεχομένως η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, η Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας, παρενέβη εξ αποστάσεως εμποδίζοντας τη λειτουργία του drone ως μέσου καταγραφής σταθερής και κινούμενης εικόνας. Επιβάλλοντας την πιστοποίηση του χειριστή και την ταυτοποίηση του μηχανήματος ως δεσμευτική προϋπόθεση για την απελευθέρωση της κάμερας.
Τουλάχιστον αυτό υπέθεσε ο χειριστής του drone. Δοκίμασε να το επανεκκινήσει, και αυτό και το τηλεχειριστήριο, μπήκε και βγήκε από την εφαρμογή στο κινητό που παίζει τον ρόλο της οθόνης ελέγχου, αλλά εις μάτην. Οι μέρες της ελεύθερης χρήσης του είχαν τελειώσει και είχε έρθει η ώρα της επίσημης αδειοδότησης, παρότι το μηχάνημα ελάχιστα απείχε από το επίπεδο του απλού παιχνιδιού.
Πιστοποίηση ή τέλος
Το περιστατικό δεν αποτελεί παραβολή, ούτε μέρος ενός φανταστικού, υποθετικού σεναρίου. Ο εν λόγω χρήστης, ένας από τους χιλιάδες χειριστές ερασιτεχνικών drones στην Ελλάδα, βρέθηκε ξαφνικά προ ενός διλήμματος που θεωρούσε ότι είχε παρακαμφθεί σιωπηρά, μια και η χρήση ήταν τόσο συγκεκριμένη και τόσο περιορισμένη.
Οπότε, υπό τα νέα δεδομένα, ο ανώνυμος χειριστής του drone είτε θα εκκινούσε τη διαδικασία να αποκτήσει την προβλεπόμενη άδεια χειριστή, πιστοποιημένη από την ΥΠΑ κ.λπ., είτε θα εγκατέλειπε την παρατήρηση της οικοδομής που τον ενδιέφερε. Υπήρχε όμως και ένας επιπλέον παράγοντας, ο οποίος δεν είχε προϋπολογιστεί: η γοητεία καθαυτή της ενασχόλησης με τα drones. Διότι, ομολογουμένως, τα drones είναι μια αξιοθαύμαστη εφεύρεση από πολλές απόψεις, εξ ου και η παγκόσμια δημοτικότητά τους. Μόνο στα κράτη-μέλη του EASA (Οργανισμός Αεροπορικής Ασφάλειας της Ε.Ε.) οι πιστοποιημένοι χειριστές drones υπερβαίνουν τα 2 εκατομμύρια.
Προφανώς είναι πρακτικά αδύνατον να εκτιμηθεί πόσοι είναι οι χρήστες drones-παιχνιδιών («από τα Jumbo/Temu» κ.ο.κ. όπως είναι η τυποποιημένη έκφραση που αποτυπώνει τον σχετικό διαχωρισμό). Αλλωστε, στην πραγματική ζωή είναι κάπως οξύμωρη η σύνδεση των λέξεων «χρήστης» και «drone-παιχνίδι», δεδομένου ότι οι δρόνοι αυτής της κατηγορίας, αξίας κατά προσέγγιση από 50 έως 150 ευρώ, έχουν την τάση να δραπετεύουν εκτός εμβέλειας χειριστηρίου και να αυτονομούνται πετώντας προς άγνωστη κατεύθυνση, έως εκεί που φτάνει η ενέργεια της μπαταρίας τους.
Η νέα νομοθεσία
Τα drones στην Ελλάδα -και στην Ε.Ε. και σχεδόν σε όλο τον κόσμο- διέπονται από ένα πλαίσιο κανονισμών, το οποίο σε ό,τι αφορά την Ευρώπη θεσμοθετήθηκε το 2021. Εως το 2024 υπήρχε μια ελαστικότητα, υπό τύπον περιόδου προσαρμογής, αυτό όμως τερματίστηκε από 1ης Ιανουαρίου του 2024. Εκτοτε, o κατά τον νόμο «εκμεταλλευόμενος» τον δρόνο, ήτοι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που κατέχει, ενοικιάζει ή προτίθεται να αποκτήσει τέτοιου είδους μη επανδρωμένη πτητική συσκευή, υποχρεούται να εγγραφεί στο πληροφοριακό σύστημα της εγχώριας αρμόδιας υπηρεσίας. Εν προκειμένω για την Ελλάδα, το σύστημα αυτό είναι η ειδική για drones πλατφόρμα της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας. Το κρίσιμο σημείο εντοπίζεται στο ποιοι είναι πραγματικά υποχρεωμένοι από τον νόμο να καταχωριστούν στην πλατφόρμα της ΥΠΑ.
Καταρχάς, το ίδιο το μηχάνημα, βάσει των Ευρωπαϊκών Κανονισμών, δεν χρειάζεται να εγγραφεί. Υπόχρεος είναι ο χειριστής/εκμεταλλευόμενος, εκτός εάν: α) ο δρόνος του ζυγίζει λιγότερο από 250 γραμμάρια και δεν είναι εξοπλισμένος με κάμερα ή άλλο αισθητήρα ικανό να ανιχνεύσει προσωπικά δεδομένα ή β) φέρει κάμερα ή άλλο αισθητήρα καταγραφής, το βάρος του είναι μικρότερο των 250 γρ., αλλά χαρακτηρίζεται παιχνίδι. Ολοι οι υπόλοιποι χρήστες drones πρέπει υποχρεωτικά να πιστοποιηθούν στην πλατφόρμα της ΥΠΑ, κάτι που απαιτεί την απόκτηση του πτυχίου που αντιστοιχεί στην κατηγορία συσκευής που σκοπεύουν να χειριστούν.
Και ποιους δρόνους λογίζει ο κανονισμός ως παιχνίδια; Η σχετική διάταξη είναι διατυπωμένη κάπως αόριστα και συγκεκριμένα λέει: «Τα προϊόντα που σχεδιάστηκαν και προορίζονται -αποκλειστικά ή όχι- να χρησιμοποιηθούν ως παιχνίδια από παιδιά κάτω των 14 ετών θα πρέπει να θεωρούνται παιχνίδια και να συμμορφώνονται με την οδηγία 2009/48/ΕΚ για την ασφάλεια των παιχνιδιών».
Το drone του χρήστη που αναφέρθηκε προηγουμένως, ένα βασικό πτητικό μηχάνημα, το οποίο αγοράστηκε για έναν πολύ συγκεκριμένο σκοπό -την κατόπτευση της οικοδομής-, πρακτικά δεν διαφέρει από ένα παιχνίδι. Ομως, λόγω της ποιότητας κατασκευής του και των τεχνικών του χαρακτηριστικών, το εν λόγω drone εξυπηρετεί άριστα τις απαιτήσεις του χειριστή του, σχεδόν με επαγγελματικό αποτέλεσμα. Το εγχειρίδιο της συσκευής αναγράφει ότι «είναι ένα αεροσκάφος με 4 ρότορες (τετρακόπτερο).
Η μέγιστη μάζα απογείωσης είναι 246 γρ., συμπεριλαμβανομένης της κάρτας αποθήκευσης δεδομένων τύπου microSD. Διαθέτει αναδιπλούμενο σχεδιασμό και εξαιρετικά μικρό βάρος, σύστημα προς τα κάτω όρασης και σύστημα ανίχνευσης με υπέρυθρες ακτίνες. Μπορεί να αιωρείται και να πετά σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, καθώς και να ξεκινά αυτόματα την επιστροφή στην αρχική θέση του. Με έναν πλήρως σταθεροποιημένο αναρτήρα 3 αξόνων και κάμερα αισθητήρα 1/2,3’’, τραβά βίντεο 2,7Κ και φωτογραφίες 12 ΜΡ. Η μέγιστη εμβέλεια μετάδοσης σήματος από το τηλεχειριστήριο στο σκάφος είναι 10 χλμ., με ποιότητα βίντεο έως και 720p από το αεροσκάφος προς την εφαρμογή σε smarthphone. Το τηλεχειριστήριο λειτουργεί και στα 2,4 GHz και στα 5,8 GHz και είναι σε θέση να επιλέξει αυτόματα το καλύτερο κανάλι μετάδοσης χωρίς καθυστέρηση. Η μέγιστη ταχύτητα πτήσης είναι 57,6 χλμ./ω και ο μέγιστος χρόνος πτήσης τα 31 λεπτά».
Συνεπώς, στην όψη ένα τέτοιο drone, αξίας ως 350-400 ευρώ, θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα καλό ακριβό παιχνίδι. Αλλά τα τεχνικά του χαρακτηριστικά και οι δυνατότητές του δείχνουν γιατί ο χειριστής του είναι υποχρεωμένος να πιστοποιηθεί στην ΥΠΑ.
Ως τα 120 μ. ύψος
Μολονότι συνιστά spoiler για το φινάλε της ιστορίας, το μήνυμα που κλείδωσε την οθόνη του κινητού του και καλούσε τον χειριστή του παραδείγματός μας να πιστοποιηθεί σύμφωνα με όσα προβλέπει η νομοθεσία της Ε.Ε. για τα ΣμηΕΑ (Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών) δεν εστάλη από κάποιον δημόσιο φορέα. Πιθανότατα ήταν μια υπενθύμιση από το application που μετατρέπει το smartphone σε μόνιτορ ώστε ο χειριστής να βλέπει ό,τι ακριβώς καταγράφει η κάμερα του drone, συν όλες τις χρήσιμες πληροφορίες για την πλοήγηση, όπως ο προσανατολισμός, το ύψος πτήσης, το υπολειπόμενο απόθεμα ενέργειας της μπαταρίας κ.ά.
Μετά από μερικές ημέρες το μήνυμα εξαφανίστηκε και η οθόνη επανήλθε στην κανονική κατάσταση λειτουργίας. Αυτό όμως μικρή σημασία είχε πια, καθώς ο χειριστής είχε ήδη δώσει εξετάσεις, επιτυχώς, και ήταν πλέον νόμιμος και πιστοποιημένος χρήστης δρόνου στην κατώτερη ερασιτεχνική βαθμίδα Α1/Α3. Κάτι που, όπως διαπίστωσε ο ίδιος, θα μπορούσε να είχε κάνει ευθύς εξαρχής.
Η εξέταση του υποψηφίου γίνεται εξ αποστάσεως, μέσω Διαδικτύου, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και μέσω της πλατφόρμας κάποιας από τις εξουσιοδοτημένες σχολές χειριστών drones. Ο εξεταζόμενος καλείται να απαντήσει σε 40 ερωτήματα με τη μέθοδο των πολλαπλών εναλλακτικών επιλογών. Οι ερωτήσεις είναι μεν πεπερασμένες ως προς το σύνολό τους, αλλά σε κάθε εξέταση δίνονται στον υποψήφιο με τυχαία σειρά.
Κατανέμονται, πάντως, στις εξής κατηγορίες: ασφάλεια πτήσεων για drones, εναέρια κυκλοφορία, κανονισμοί αεροπορίας, επιχειρησιακές διαδικασίες, προστασία από έκνομες ενέργειες, ιδιωτικότητα και προστασία δεδομένων, ασφάλιση, ανθρώπινος παράγοντας, γενικές γνώσεις.
Σταχυολογώντας πρόχειρα, στη φάση της προπαρασκευής του ο υποψήφιος μαθαίνει π.χ. ότι το ανώτατο επιτρεπόμενο ύψος για τα «πολιτικά» drones εμπορίου είναι τα 120 μέτρα, εφόσον από το όριο αυτό και άνω κινούνται τα επανδρωμένα σκάφη.
Πτυχία ανά κατηγορία
Ο βασικός διαχωρισμός των drones είναι σε εκείνα που υπάγονται στην Ανοιχτή κατηγορία, την Ειδική και την Πιστοποιημένη. Οι δύο τελευταίες είναι οι επαγγελματικές και ως προς τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα πτήσης προσεγγίζουν αρκετά τα αντίστοιχα της επανδρωμένης αεροπορίας. Επομένως, το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους ερασιτέχνες χειριστές επικεντρώνεται στην Ανοιχτή κατηγορία, η οποία με τη σειρά της διαιρείται στις υποκατηγορίες Α1, Α2 και Α3.
Στην Α1 ανήκουν δρόνοι με βάρος μικρότερο των 900 γρ. και σήμανση (Class, κλάση) C0 και C1, με τη δυνατότητα πτήσεων πάνω από ανθρώπους – φυσικά υπό όρους. Στην Α2 οι συσκευές πρέπει να έχουν μέγιστη μάζα απογείωσης άνω των 900 γρ. και κάτω των 4 κιλών, με σήμανση C2 και την άδεια να πετούν κοντά σε κόσμο. Η Α3 αφορά σε ακόμη μεγαλύτερα drones, από 4 έως 25 κιλά και σήμανση C3, C4.
Η απόκτηση πτυχίου για τις κατηγορίες Α1 και Α3 κοστίζει 45 ευρώ και τη διεκπεραίωση της όλης διαδικασίας αναλαμβάνει η εκάστοτε σχολή χειριστών δρόνων. Αφού επιτύχει στην εξέταση, ο χειριστής υποβάλλει μια σειρά από δικαιολογητικά στην ΥΠΑ, μαζί με τα προβλεπόμενα παράβολα και βήμα-βήμα καθοδηγείται στην καταχώριση των στοιχείων του στην πλατφόρμα της ΥΠΑ μέσω του Taxis. Επίσης, οφείλει να επικολλήσει τον «αριθμό εγγραφής εκμεταλλευόμενου drone» -δηλαδή χειριστή- σε εμφανές σημείο πάνω στον δρόνο.
Η γοητεία του drone
Η όλη διαδικασία της πιστοποίησης δεν είναι ούτε επώδυνη ούτε δαπανηρή σε χρόνο ή χρήμα – εν πάση περιπτώσει όχι τόσο ώστε να λειτουργήσει αποτρεπτικά για την απόκτηση του νόμιμου πτυχίου. Εξυπακούεται ότι η συμμόρφωση με τον νόμο δεν είναι ζήτημα επιλογής και είναι βέβαιο ότι, μαζί με τον πολλαπλασιασμό των drones στην πραγματική ζωή, αναπόφευκτα θα στενεύουν τα περιθώρια αυθαίρετης χρήσης τους. Ο κλάδος των εμπορικών ή «πολιτικών» drones, των πτητικών μηχανών που δεν προορίζονται για στρατιωτική χρήση, βρίσκεται σε φάση εκρηκτικής ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια.
Εκτός από τις εξειδικευμένες ιδιοκατασκευές, τα μαζικώς παραγόμενα drones -στη συντριπτική πλειονότητά τους προερχόμενα από την Κίνα- συχνά εκπλήσσουν με τις δυνατότητές τους που διαρκώς βελτιώνονται. Προσελκύοντας, πέραν των a priori ευεπίφορων gadget maniacs, οποιονδήποτε ανακαλύπτει την ευχρηστία, αλλά και την ευχαρίστηση που παρέχει ο χειρισμός τους.
Ανθρωποι της ελληνικής αγοράς όπως ο κ. Γιάννης Κουτσούλας (Greek Rotors, Drone Pilot School), με εμπειρία δεκαετίας και πλέον στις πωλήσεις και την τεχνική υποστήριξη συσκευών, αλλά και στην εκπαίδευση χειριστών, αφενός διαπιστώνουν την έλλειψη έγκυρων στατιστικών δεδομένων γύρω από τον αριθμό των κατόχων drone.
Αφετέρου, επιβεβαιώνεται το ενδιαφέρον του κοινού, το οποίο βαίνει διογκούμενο – και υπερβαίνει την επιφανειακή επιθυμία των παιδιών να αποκτήσουν δρόνο, συχνά ως έπαθλο για κάποια επιτυχία τους στο σχολείο ή σαν εορταστικό δώρο.
«Σήμερα, μπορεί κάποιος να αγοράσει drone οποιουδήποτε είδους, από κάτι απλό, κάτω των 250 γραμμαρίων που κοστίζουν 300-400 ευρώ, μέχρι εξειδικευμένα μοντέλα, που μπορεί να κοστίζουν φερ’ ειπείν 30.000 ευρώ και έχουν δυνατότητα να μεταφέρουν φορτία έως και 30 κιλών. Συνήθως αυτά, τα πολύ μεγάλα και ισχυρά drones, τα χρησιμοποιούν δημόσιοι φορείς, όπως το Πυροσβεστικό Σώμα για να μεταφέρει μάνικες σε μια δύσβατη περιοχή όπου έχει ξεσπάσει πυρκαγιά. Υπάρχουν όμως και τα drones που μεταφέρουν βαριές κάμερες υψηλής ευκρίνειας, άλλα που χρησιμοποιούνται από τοπογράφους ή σε αγροτικές εργασίες (ψεκασμοί, επιθεώρηση καλλιεργειών με ειδικές κάμερες κ.λπ.), στη μεταφορά εξαρτημάτων για ανεμογεννήτριες από κορυφή σε κορυφή. Πιστεύω ότι θα δούμε πολλά και ενδιαφέροντα στον τομέα της Ερευνας και Διάσωσης – ή ακόμη και στο πώς τα drones του μέλλοντος θα μεταφέρουν εμάς τους ίδιους από το σημείο Α στο σημείο Β».
Φωτογραφία: Shutterstock
Πηγή: www.protothema.gr
