Άλλη μία σφήνα μπαίνει στο πακέτο Μερτς για την αύξηση των δαπανών για την άμυνα και τις υποδομές στη Γερμανία, μετά τους Πράσινους και την αναμενόμενη απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου.
Η τρίτη, κατά σειρά σφήνα προέρχεται από το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο προειδοποιεί πως η εφαρμογή του πακέτου Μερτς στη Γερμανία θα φέρει μία «ανεξέλεγκτη δυναμική χρέους», όπως αποκαλύπτει σήμερα (14.3.2025) το γερμανικό οικονομικό περιοδικό Wirtschaftswoche.
Το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Συνέδριο προειδοποιεί για τις μοιραίες συνέπειες που θα μπορούσε να έχει το σχεδιαζόμενο οικονομικό πακέτο της CDU/CSU και του SPD. Υπάρχει απειλή «οικονομικού και κοινωνικού κινδύνου». Οι ελεγκτές του προϋπολογισμού είναι ιδιαίτερα οργισμένοι για το θέμα αυτό.
Η Ομοσπονδιακή Ελεγκτική Υπηρεσία προειδοποιεί για τις μοιραίες συνέπειες που θα μπορούσε να έχει το σχεδιαζόμενο οικονομικό πακέτο των CDU/CSU και SPD. Υπάρχει απειλή «οικονομικού και κοινωνικού κινδύνου». Οι ελεγκτές του προϋπολογισμού είναι ιδιαίτερα αναστατωμένοι.
Ο ηγέτης του CDUCDU Φρίντριχ Μερτς πρέπει να συνεχίσει να φοβάται για την επιχειρηματική βάση μιας κυβέρνησης CDU – SPD. Μετά την πρώτη συζήτηση στη Bundestag, δεν είναι σαφές αν οι Πράσινοι θα συμφωνήσουν με το οικονομικό πακέτο δισεκατομμυρίων ευρώ – κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη μετά την εμφάνιση του Μερτς χθες (13.3.25).
«Τι άλλο θέλετε;», ξέσπασε ο Μερτς προς το κόμμα των Πρασίνων. Ο ηγέτης του CDU εξαρτάται από τις ψήφους των Πρασίνων προκειμένου να περάσει τα σχέδιά του με το SPD πριν από την πρώτη συνεδρίαση της νέας Bundestag στις 25 Μαρτίου. Εάν δεν τις λάβει, η καγκελαρία του θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο. Η δεύτερη και η τρίτη ανάγνωση έχουν ήδη προγραμματιστεί για την Τρίτη 18 Μαρτίου – αλλά δεν είναι μόνο οι Πράσινοι που ζητούν βελτιώσεις, αλλά και η Ομοσπονδιακή Ελεγκτική Υπηρεσία (BRH).
Το πακέτο δισεκατομμυρίων ευρώ απειλεί μια «ανεξέλεγκτη δυναμική χρέους», προειδοποιούν ο Ματίας Μέρινγκ (Matthias Mähring), επικεφαλής του Τμήματος Πολιτικής της Ομοσπονδιακής Ελεγκτικής Υπηρεσίας, και ο Γιαν Κέλερ (Jan Keller), υπεύθυνος για τα ομοσπονδιακά οικονομικά και το δημοσιονομικό δίκαιο. Η έκθεσή τους προς την Επιτροπή Προϋπολογισμού, η οποία είναι στη διάθεση της WirtschaftsWoche, αποτελεί σαφή απολογισμό των σχεδίων της CDU/CSU και του SPD. Με την κυριολεκτική έννοια του όρου.
Σε 23 σελίδες, οι εμπειρογνώμονες έχουν αναλύσει τα σχέδια του συνασπισμού CDU – SPD. Το συμπέρασμά τους θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στις περαιτέρω διαπραγματεύσεις – υπό την προϋπόθεση ότι η νέα κυβέρνηση θα δώσει έμφαση σε μια βιώσιμη οικονομική και δημοσιονομική πολιτική.
Τα σχέδια νόμων για νέα χρέη αποτελούν μόνο μια «βραχυπρόθεσμη λύση» για την αντιμετώπιση πιεστικών μελλοντικών ζητημάτων. Ωστόσο, δεν αντιμετωπίζουν την πραγματική πρόκληση.
Τα σχέδια θα μπορούσαν να επιδεινώσουν περαιτέρω τα προβλήματα
«Η εξωτερική ισχύς πρέπει να συμβαδίζει με την εσωτερική ισχύ», προειδοποιούν οι Mähring και Keller. Το κλειδί είναι τα βιώσιμα ομοσπονδιακά οικονομικά μακροπρόθεσμα. «Τα σχέδια νόμου δεν συμβάλλουν σε αυτό», επικρίνουν.
Αντιθέτως, «οι όλο και πιο επείγουσες απαιτήσεις εξυγίανσης» θα αναβληθούν περαιτέρω με την αποδυνάμωση του κανόνα για το χρέος.
«Ωστόσο, τα διαρθρωτικά προβλήματα θα γίνουν ακόμη πιο οξυμένα όσο περισσότερο καθυστερεί η επίλυσή τους», προειδοποιούν οι εμπειρογνώμονες.
Κόστος τόκων 200 δισ. ευρώ
Το οικονομικό τίμημα του υψηλού χρέους είναι το εξής: Αύξηση των δαπανών για τόκους μακροπρόθεσμα. Μέσα σε δέκα χρόνια, οι δαπάνες για τόκους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα ανέλθουν σε περίπου 200 δισεκατομμύρια ευρώ – μια προσέγγιση που συνδέεται με «οικονομικό και κοινωνικό κίνδυνο».
Το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε επίσης τις εναλλακτικές προτάσεις των Πρασίνων και του FDP, εκτός από τα σχέδια του CDU και του SPD – κανένα από τα οποία δεν το έπεισε πραγματικά.
Η CDU – CSU και το SPD σχεδιάζουν τρεις συνταγματικές τροποποιήσεις:
- Χαλάρωση του φρένου χρέους για υψηλότερες αμυντικές δαπάνες
- Πρόσθετα περιθώρια χρέους για τα ομόσπονδα κρατίδια
- Ένα ειδικό ταμείο για τις υποδομές συνολικού ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ
Η CDU/CSU και το SPD θέλουν να αλλάξουν το φρένο χρέους, ώστε όλες οι αμυντικές δαπάνες που υπερβαίνουν το 1% του ΑΕΠ να μην πρέπει να χρηματοδοτούνται από τον τακτικό προϋπολογισμό, αλλά μέσω δανείων.
Οι Πράσινοι θέτουν το όριο για την εξαίρεση από το φρένο του χρέους στο 1,5% του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, διευρύνουν την έννοια της ασφάλειας – για παράδειγμα, για να συμπεριλάβουν τις υπηρεσίες πληροφοριών, τη βοήθεια για τα κράτη που δέχονται επιθέσεις κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και την προστασία του άμαχου πληθυσμού.
Αντίθετα, το FDP προτείνει την αύξηση των υφιστάμενων ειδικών κονδυλίων για την Bundeswehr από 100 σε 300 δισεκατομμύρια ευρώ.
Πόσο θα αυξηθεί το χρέος λόγω νέων δανείων για την άμυνα
Το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Συνέδριο δεν αμφιβάλλει ότι απαιτούνται «σημαντικές προσπάθειες» για την εγγύηση της ασφάλειας της Γερμανίας ως βασικού καθήκοντος. Ωστόσο, τόσο η CDU – CSU όσο και οι Πράσινοι θα επέτρεπαν επίπεδα χρέους που είναι «ανοιχτά στην κορυφή».
Το πρόβλημα με την πρόταση της CDU – CSU και του SPD είναι ότι αν η CDU – CSU και το SPD χρηματοδοτούσαν το 2% του ΑΕΠ ως αμυντικό χρέος μέσω δανείων, προκειμένου να επιτευχθεί ο πιθανός νέος στόχος του ΝΑΤΟ για 3%, το δημόσιο χρέος θα αυξανόταν κατά πάνω από 1 τρισεκατομμύριο ευρώ μέχρι το 2035 μόνο για την άμυνα. Η ετήσια επιβάρυνση από τόκους γι’ αυτό: 25 δισεκατομμύρια ευρώ – ένα ποσό που θα έλειπε τότε για την εκπαίδευση και την έρευνα.
Η πρόταση των Πράσινων είναι ακόμα πιο ακριβή
Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ελέγχου βλέπει επίσης κινδύνους με τους Πράσινους: Εάν χαλαρώσει το φρένο χρέους, ώστε οι αμυντικές δαπάνες να χρηματοδοτούνται μόνο μέσω δανείων εάν υπερβαίνουν το 1,5% του ΑΕΠ, η συσσώρευση χρέους θα επιβραδύνει. Ωστόσο, τα δάνεια θα ανέλθουν συνολικά σε 780 δισεκατομμύρια ευρώ μετά από δέκα χρόνια – με επιπλέον ετήσια επιβάρυνση τόκων 19 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο, η ιδέα θα μπορούσε να καταλήξει να είναι ακόμη πιο ακριβή.
Το πρόβλημα είναι πως ο διευρυμένος ορισμός της ασφάλειας από τους Πράσινους θα έδινε στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση «σημαντικό περιθώριο ερμηνείας». Τότε όχι μόνο οι αμυντικές δαπάνες (Τμήμα 14), αλλά και στοιχεία από το Υπουργείο Εξωτερικών, το Εσωτερικό, η αναπτυξιακή βοήθεια και η γενική οικονομική διαχείριση θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν μέσω δανείων.
Η ασφάλεια είναι βασικό καθήκον του κράτους, το οποίο πρέπει να χρηματοδοτείται από τα τρέχοντα έσοδα. «Μόνο με αυτόν τον τρόπο οι μελλοντικές γενιές θα μπορέσουν να θέσουν τις δικές τους πολιτικές προτεραιότητες και να ανταποκριθούν κατάλληλα σε απρόβλεπτες κρίσεις», προειδοποιεί η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ελέγχου.
Υπέρ της πρότασης των Φιλελευθέρων
Το φρένο χρέους αναγκάζει την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και τις «άβολες αποφάσεις». Η χαλάρωση τους θα εξαλείφει αυτή την πίεση. Υπάρχει κίνδυνος να συνεχίσουν να αναβάλλονται οι απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Ως εκ τούτου, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ελέγχου συνιστά τον καθορισμό του ορίου χρέους υψηλότερο. Οι αμυντικές δαπάνες θα πρέπει να επιτρέπεται να χρηματοδοτούνται μέσω του χρέους μόνο εάν υπερβαίνουν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ. Έτσι, η πίεση για την εξυγίανση του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού θα παραμείνει σε άλλους τομείς.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο βρίσκει ακόμη καλύτερη την πρόταση του FDP για αύξηση του ειδικού ταμείου για την Bundeswehr στα 300 δισεκατομμύρια ευρώ. Μετά τη λήξη του, οι αμυντικές δαπάνες θα πρέπει και πάλι να χρηματοδοτηθούν πλήρως από τον βασικό προϋπολογισμό και στο πλαίσιο του κανόνα του χρέους – ωστόσο, οι ειδικοί δεν είναι τόσο θετικοί για το άλλο ειδικό ταμείο για τις υποδομές.
Ξεκάθαρη κριτική για το νέο ειδικό ταμείο
Το CDU – CSU και το SPD σχεδιάζουν 500 δισ. ευρώ σε μια περίοδο δέκα ετών. Δεν είναι καλή ιδέα, λέει η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ελέγχου – αλλά όχι επειδή δεν απαιτείται επένδυση. Απεναντίας. Οι ομοσπονδιακές και πολιτειακές κυβερνήσεις έχουν στην πραγματικότητα παραμελήσει τις επενδύσεις σε δημόσιες υποδομές τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα, ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός του 2024 αποτελείτο από περίπου το 90% των καταναλωτικών δαπανών, οι οποίες, ωστόσο, είχαν «μόνο περιορισμένο μελλοντικό αντίκτυπο».
Οι επενδύσεις σε δημόσια, ιδιωτική ή εταιρική υποδομή, από την άλλη πλευρά, έχουν αντίκτυπο στο μέλλον. «Παρέχουν επίσης οφέλη στην κοινωνία στο σύνολό της, για παράδειγμα με την εξασφάλιση θέσεων εργασίας ή τη δημιουργία κατοικιών», αναφέρει η έκθεση: «Οι ομοσπονδιακές δαπάνες θα πρέπει επομένως να προσανατολιστούν πολύ περισσότερο προς τις επενδύσεις». Ωστόσο, ένα ειδικό ταμείο που χρηματοδοτείται από χρέος δεν είναι κατάλληλο για αυτόν τον σκοπό – επειδή θα επαναλάμβανε μόνο τα λάθη που υπονόμευσαν πρόσφατα τη βιωσιμότητα των ομοσπονδιακών οικονομικών.
Κίνδυνος να παρεκτραπεί η λειτουργία των Ειδικών Ταμείων
Με το ειδικό ταμείο θα συμβεί το εξής: οι δαπάνες από τον βασικό προϋπολογισμό καταβάλλονται μέσω του ειδικού ταμείου. Αυτό απελευθερώνει επιλογές πίστωσης στον βασικό προϋπολογισμό που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς κατανάλωσης – καθιστώντας εύκολη τη συμμόρφωση με το φρένο χρέους και ταυτόχρονα την αναπαραγωγή της «λίστας επιθυμιών».
Το διερευνητικό έγγραφο δείχνει ήδη τα αξιοσημείωτα σχέδια δαπανών του συνασπισμού CDU – SPD: Από μπόνους ηλεκτρονικών αυτοκινήτων στις συντάξεις μητέρων έως μείωση του ΦΠΑ για τον κλάδο της εστίασης, τα σχέδια των CDU – CSU και SPD βρίθουν από αμαρτίες οικονομικής πολιτικής.
Ως εκ τούτου, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ελέγχου καλεί το CDU – CSU και το SPD να εγκαταλείψουν τα προηγούμενα σχέδιά τους. Εάν οι ομάδες επιμείνουν σε αυτό παρά τις προειδοποιήσεις, θα το κάνουν μόνο με τις κατάλληλες προσαρμογές.
Η λέξη «επιπλέον» πρέπει να περιληφθεί στο σχέδιο νόμου προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί τουλάχιστον ο κίνδυνος «διαμόρφωσης αυλής». Η προτεινόμενη διατύπωση: «Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση μπορεί να ιδρύσει ένα ειδικό ταμείο με τη δική της αρχή δανεισμού για πρόσθετες επενδύσεις σε υποδομές με όγκο έως 500 δισεκατομμύρια ευρώ». (άρθρο 143η παράγραφος 1 πρόταση 1 του Βασικού Νόμου).
Επιπλέον, ο όρος «υποδομή» πρέπει να οριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια – διαφορετικά, για να το θέσουμε ωμά, η επέκταση του εισοδήματος των πολιτών θα μπορούσε τελικά να θεωρηθεί ως επένδυση σε κοινωνική υποδομή.
Κρατήστε τα ομοσπονδιακά κρατίδια υπόλογα
Η συμμετοχή των κρατών πρέπει επίσης να είναι καλύτερα εγγυημένη από πριν. Θα λάβουν 100 δισεκατομμύρια ευρώ από το ειδικό ταμείο Οι υπουργοί πολιτειών των Πρασίνων γύρω από τον Υπουργό Οικονομικών της Βάδης-Βυρτεμβέργης είχαν ζητήσει ακόμη και 200 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ωστόσο, τα ομοσπονδιακά κρατίδια δεν πρέπει να μειώσουν τις επενδύσεις τους μετά από οικονομική ένεση από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, αλλά θα πρέπει τουλάχιστον να διατηρήσουν ή ακόμα και να αυξήσουν τις δικές τους προσπάθειες, απαιτεί η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ελέγχου: «Πρέπει να διασφαλιστεί ότι, συνολικά, θα γίνουν περισσότερες επενδύσεις».
Πηγή: www.newsit.gr
