Η κακή ποιότητα υπηρεσιών υγείας μπορεί να είναι καταστροφική όχι μόνο για τους ασθενείς, αλλά και για τα συστήματα υγείας, την οικονομία και το περιβάλλον.
Στην κακή περίθαλψη, περιλαμβάνονται και οι υπηρεσίες χαμηλής αξίας σε σχέση με τις ανάγκες του ασθενή, όπου η κατάχρηση των δυνατοτήτων που υπάρχουν για πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και φαρμακευτική αγωγή, η μειωμένη χρήση των δυνατοτήτων αυτών παρότι ο ασθενής τις έχει ανάγκη ή η αδόκιμη χρήση δυνατοτήτων του συστήματος δεν συμβάλλουν στη βελτίωση της υγείας, όμως επιβαρύνουν τα συστήματα υγείας, στερώντας τις δυνατότητες σε ασθενείς που έχουν ανάγκη τις υπηρεσίες αυτές.
Στο πλαίσιο του νέου Κανονισμού για την Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας που τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του έτους, η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων της Αξιολόγησης Συστημάτων Υγείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συνέταξε έρευνα σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Συστημάτων Υγείας και Πολιτικών, για την αναγνώριση και μείωση της περίθαλψης χαμηλής αξίας.
Οι δείκτες αξιολόγησης της μειωμένης ποιότητας φαρμακευτικής αγωγής, μπορεί να περιλαμβάνουν π.χ. τη χορήγηση οπιοειδών για πονοκέφαλο
H επέμβαση στο λάθος γόνατο, είναι χαρακτηριστικό υπηρεσίας υγείας χαμηλής αξίας
Σύμφωνα με τη μελέτη:
- Η κακής ποιότητας περίθαλψη ή περίθαλψη μειωμένης αξίας περιλαμβάνει την υπερβολική χρήση, την κακή χρήση ή και τη μειωμένη χρήση υπηρεσιών υγείας σε ότι αφορά την πρόληψη, τη διάγνωση, την θεραπεία και τη φαρμακευτική αγωγή. Η υπερβολική χρήση ή και η κακή χρήση, περιλαμβάνουν την παροχή επιβλαβών, αναποτελεσματικών, ακατάλληλων ή μη οικονομικά αποδοτικών υπηρεσιών υγείας. Η μειωμένη χρήση αναφέρεται σε υπηρεσίες υγείας που δεν παρέχονται ή δεν χρησιμοποιούνται παρότι είναι απαραίτητες. Η κακής ποιότητας περίθαλψη μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για τους ασθενείς, τους φροντιστές τους, τους επαγγελματίες υγείας, το σύστημα υγείας συνολικά και το ευρύτερο περιβάλλον. Αυτή η πολύπλευρη προσέγγιση επεκτείνει την έννοια της περίθαλψης χαμηλής αξίας και συμπεριλαμβάνει την μειωμένη χρήση υπηρεσιών υγείας και τονίζει παράλληλα, ότι σωματικές, ψυχολογικές και οικονομικές συνέπειες της περίθαλψης χαμηλής αξίας εκτείνεται πέρα από τους ασθενείς.
- Η έκθεση παρουσιάζει 9 τύπους περίθαλψης χαμηλής αξίας, από τους οποίους οι 5 καλύπτουν την υπερβολική και κακή χρήση, δύο τύποι καλύπτουν την μειωμένη χρήση και άλλοι δύο τύποι καλύπτουν αδικαιολόγητες πρακτικές που μπορεί να σημαίνουν είτε μειωμένη χρήση αναγκαίων υπηρεσιών, είτε κατάχρηση υπηρεσιών που δεν είναι απαραίτητες. Ο προσδιορισμός αν πρόκειται για μειωμένη χρήση ή κατάχρηση των υπηρεσιών ανάλογα και με τις προτιμήσεις ή ανάγκες των ασθενών, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην καταπολέμηση της κακής ποιότητας υπηρεσιών υγείας.
- Οι δείκτες για τον προσδιορισμό της περίθαλψης χαμηλής αξίας που χρησιμοποιούνται σε πολλές χώρες καλύπτουν την πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία και τη φαρμακευτική αγωγή, καθώς και άλλους τομείς. Η μελέτη εντόπισε έλλειψη δεικτών για συγκεκριμένους τομείς (π.χ. φροντίδα ψυχικής υγείας και περίθαλψη ασθενών τελικού σταδίου).
- Τα κύρια μεθοδολογικά εμπόδια στη μέτρηση της περίθαλψης χαμηλής αξίας που εντοπίστηκαν στην έρευνα, σχετίζονται απόλυτα με την δυνατότητα πρόσβασης στα δεδομένα της παροχής υπηρεσιών υγείας και την ποιότητα των δεδομένων αυτών.
- Η εφαρμογή στρατηγικών για τη μείωση της περίθαλψης χαμηλής αξίας διαφέρει από χώρα σε χώρα, τόσο σε ότι αφορά τα μέτρα που λαμβάνονται, όσο και σε ότι αφορά τις παραμέτρους που λαμβάνονται υπόψιν. Στις διαφοροποιήσεις εντάσσονται οι κατευθυντήριες οδηγίες περίθαλψης, οι οικονομικές πολιτικές για την αγορά υπηρεσιών υγείας από τους παρόχους υγείας, η διαφάνεια ελέγχου και αξιολόγησης ποιότητας των υπηρεσιών. Η έρευνα προτείνει λύσεις για μείωση της κακής ποιότητας περίθαλψης, με την εισαγωγή πολυπαραγοντικών στρατηγικών προσαρμοσμένων στις ανάγκες της κάθε χώρας.
Οι 9 τύποι περίθαλψης χαμηλής αξίας
Δείκτες μέτρησης της περίθαλψης χαμηλής αξίας
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, τρία βασικά κριτήρια μπορούν να καθορίσουν την προτεραιότητα στη μέτρηση της περίθαλψης χαμηλής αξίας και την επιλογή δεικτών στο σύστημα υγείας: α) περίθαλψη υψηλού κόστους και μεγάλου όγκου β) συνεκτική πολιτική και γ) διαθεσιμότητα δεδομένων.
Οι δείκτες καλύπτουν τέσσερις τομείς περίθαλψης: πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και φαρμακευτική αγωγή.
Οι δείκτες περίθαλψης χαμηλής αξίας στον τομέα της πρόληψης περιλαμβάνουν προληπτικό έλεγχο (π.χ. μαστογραφία σε γυναίκες άνω των 75 ετών), ενώ οι διαγνωστικοί δείκτες περιλαμβάνουν ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις (πχ. έλεγχος χρόνου αιμορραγίας) και υπηρεσίες απεικόνισης (π.χ. απεικόνιση εγκεφάλου για απλό πονοκέφαλο).
Οι δείκτες θεραπείας της περίθαλψης χαμηλής αξίας ενσωματώνουν συγκεκριμένες διαδικασίες και χειρουργικές επεμβάσεις (πχ. υστερεκτομή για καλοήθη νόσο).
Οι δείκτες για την αξιολόγηση της φαρμακευτικής αγωγής μειωμένης ποιότητας καλύπτουν τόσο ασθενείς με ορισμένες ιατρικές παθήσεις (όπως οπιοειδή για πονοκέφαλο) όσο και ευρύτερες ομάδες πληθυσμού χωρίς συγκεκριμένη ιατρική πάθηση (όπως πολυφαρμακία στους ηλικιωμένους).
Οι επιλογές για αξιολόγηση της αδικαιολόγητης παροχής υπηρεσιών υγείας αφορούν σειρά ιατρικών πράξεων και επεμβάσεων όπως αντικατάσταση γόνατος, καισαρική τομή, αμυγδαλεκτομή και φαρμακευτική κατανάλωση π.χ. αντιβιοτικών. Ωστόσο, είναι σημαντικό ότι ορισμένα από τα επιλεγμένα παραδείγματα δεικτών μπορεί να είναι αμφιλεγόμενα (εντός και μεταξύ των χωρών), ενδέχεται να μην συνιστώνται πλέον για τη μέτρηση της περίθαλψης χαμηλής αξίας (π.χ. ξεπερασμένη ή μεταβαλλόμενη βάση αποδεικτικών δεδομένων) και ενδέχεται να περιορίζονται από μεθοδολογικά εμπόδια.
Σε επίπεδο χώρας, οι δείκτες πρέπει να επιλέγονται με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές και τις συστάσεις της χώρας και τη διαθεσιμότητα δεδομένων.
Μέτρα περιορισμού της κακής περίθαλψης
Τα συστήματα υγείας πρέπει όχι μόνο να εντοπίσουν, αλλά και να μειώσουν δραστικά την παροχή υπηρεσιών περιορισμένης αξίας, για ηθικούς, ποιοτικούς, οικονομικούς και περιβαλλοντικούς λόγους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί σε τέσσερα στάδια:
- Προσδιορισμό πιθανών τομέων όπου παρέχεται μειωμένης ποιότητας περίθαλψη.
- Προσδιορισμό προτεραιοτήτων για την εφαρμογή των συστάσεων.
- Εντοπισμό εμποδίων και πιθανών παρεμβάσεων για την αντιμετώπισή τους.
- Αυστηρές αξιολογήσεις των προγραμμάτων εφαρμογής.
- Επέκταση εφαρμογής των αποτελεσματικών προγραμμάτων εφαρμογής.
Ειδικότερα, σε ότι αφορά τους επαγγελματίες υγείας, προτείνονται
- Συστήματα διασφάλισης ποιότητας μέσω ελέγχου και ενημέρωσης, π.χ. μέσω καρτών βαθμολογίας
- Εκπαίδευση μέσω της ανάπτυξης και εφαρμογής νέων κατευθυντήριων οδηγιών
- Ηλεκτρονικά εργαλεία εφαρμογής και τήρησης αποφάσεων
- Χρηματοοικονομικά συστήματα που θα συμπεριλαμβάνουν την αφαίρεση υπηρεσιών από τις διαθέσιμες παροχές, την εφαρμογή οικονομικών κυρώσεων και την εισαγωγή συστημάτων πληρωμής ανάλογα με την απόδοση.
- Μέτρα επιστήμης συμπεριφοράς, όπως στρατηγικές υποκατάστασης συμπεριφοράς ή παρότρυνσης.
- Νομοθετικές ρυθμίσεις για την εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών.
Σε ότι αφορά τους ασθενείς, προτείνεται:
- Εκπαίδευση μέσω πληροφοριακού υλικού, κατευθυντήριων οδηγίες και εκστρατείες ενημέρωσης,
- Συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων.
- Κίνητρα για ενίσχυση της πρόληψης με κουπόνια, δωροκάρτες ή μετρητά, ως μέρος μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την αντιμετώπιση της περιορισμένης χρήσης προληπτικών υπηρεσιών, από άτομα υψηλού κινδύνου και με στόχο την άρση οικονομικών εμποδίων.
Πηγή: www.in.gr
